Διασκευές που έμειναν στην ιστορία

Τι γνώμη είχαν οι δημιουργοί γι' αυτές;

του Ηλία Σελιμά

Είναι φορές που μία διασκευή ξεπερνά την αρχική εκδοχή ενός τραγουδιού, το συστήνει σε νέο κοινό και του παρατείνει την ζωή.

Τι γνώμη άραγε είχαν οι δημιουργοί όταν άκουσαν αυτές τις διασκευές; Πολλές εκ των οποίων μάλιστα θεωρούνταν σαν οι πρωτότυπες ανοίγοντας συζητήσεις επί συζητήσεων όταν αυτές εκτός από σπιτικές ακροάσεις παίζονταν και στο ραδιόφωνο... (ναι, τότε που το ραδιόφωνο δεν έπαιζε playlist).

 Αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στην γνώμη ιερών τεράτων του μουσικού στερεώματος, μαθαίνοντας τρόπον τινά πόσο ανοιχτοί ήταν σε νέα πράγματα...

Jimi Hendrix, «All Along the Watchtower» (Bob Dylan)

Πρόκειται αναμφισβήτητα για την πιο διάσημη διασκευή στην ιστορία της ροκ μουσικής, σε σημείο που πολλοί άνθρωποι πιθανώς ακόμα δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι το χαρακτηριστικό κομμάτι του Hendrix δεν ήταν το πρώτο. Κυκλοφόρησε στο τελευταίο στούντιο LP του - το Electric Ladyland του 1968 - και είναι μια δραστικά διαφορετική ερμηνεία της ακουστικής ωδής του Bob Dylan (από το John Wesley Harding του 1967).

Κατά ειρωνεία της τύχης, ο Dylan αγάπησε τόσο πολύ την ερμηνεία του Hendrix που άρχισε να τη μιμείται στις συναυλίες του, λέγοντας στο Fort Lauderdale Sun Sentinel το 1995 [μέσω του Far Out Magazine]: «Με συγκλόνισε, πραγματικά. Είχε τέτοιο ταλέντο, μπορούσε να βρει πράγματα μέσα σε ένα τραγούδι και να τα αναπτύξει δυναμικά. Βρήκε πράγματα που άλλοι άνθρωποι δεν θα σκεφτόντουσαν να βρουν εκεί μέσα. Πιθανότατα το βελτίωνε με τους χώρους που χρησιμοποιούσε. Πήρα άδεια με το τραγούδι από τη δική του εκδοχή, στην πραγματικότητα, και συνεχίζω να το κάνω μέχρι σήμερα».

Πολύ ωραίο, ε;

Johnny Cash, «Hurt» (Nine Inch Nails)

Λίγοι θα μπορούσαν να αρνηθούν ότι το «Hurt» του Trent Reznor είναι ένα απόλυτα στοιχειωτικό industrial rock κομψοτέχνημα και ένα από τα σπουδαιότερα μέρη του έργου των Nine Inch Nails του 1994, «The Downward Spiral». Όπως είναι λογικό, είχε ανάμεικτα συναισθήματα όταν άκουσε πως η έξυπνη επανεκτέλεση του Johnny Cash το 2002 έδωσε νέα πνοή στο τραγούδι υφολογικά και θεματικά.

Μιλώντας στο Music Radar το 2008, ο Reznor διηγήθηκε ότι είπε στον παραγωγό Rick Rubin ότι θα ήταν «πολύ κολακευτικό» να το διασκευάσει ο Cash «αλλά δεν του δόθηκε καμία ένδειξη ότι θα ηχογραφούνταν πραγματικά». Λίγες εβδομάδες αργότερα, όμως, έλαβε ένα CD με αυτό με το ταχυδρομείο. Ο Reznor συνέχισε: «Το άκουσα και ήταν πολύ παράξενο. Ήταν αυτό το άλλο πρόσωπο που κατοικούσε στο πιο προσωπικό μου τραγούδι. Ήξερα πού βρισκόμουν όταν το έγραψα. Ξέρω τι σκεφτόμουν. Ξέρω πώς ένιωθα. Το να το ακούω ήταν σαν να φιλάει κάποιος την κοπέλα σου. Ένιωθα ότι ήταν παρεμβατικό».

Ευτυχώς, το μουσικό βίντεο του Mark Romanek το 2003 του άλλαξε γνώμη: «Και σκέφτηκα, τι δυνατό έργο τέχνης. Δεν κατάφερα ποτέ να γνωρίσω τον Johnny, αλλά χαίρομαι που συνέβαλα με τον τρόπο που το έκανα. Ένιωσα σαν μια ζεστή αγκαλιά... Έχω ανατριχίλα τώρα που το σκέφτομαι. Το να θέλει ο Johnny Cash, ένας από τους μεγαλύτερους τραγουδοποιούς όλων των εποχών, να διασκευάσει το τραγούδι σου, είναι κάτι που έχει σημασία για μένα. Δεν είναι τόσο το τι σκέφτονται οι άλλοι, αλλά το γεγονός ότι αυτός ο τύπος θεώρησε ότι άξιζε να το ερμηνεύσει. Είπε μετά ότι ήταν ένα τραγούδι που ακούγεται σαν ένα που θα είχε γράψει ο ίδιος τη δεκαετία του '60 και αυτό είναι υπέροχο».

Κανένας από τους δύο ερμηνευτές δεν μπορούσε να προβλέψει πόσο ουσιαστικό έγινε το «Hurt».

Disturbed, «The Sound of Silence» (Simon & Garfunkel)

Το «The Sound of Silence» των Simon & Garfunkel είναι ένα από τα πιο αγαπημένα τραγούδια της δεκαετίας του 1960 (ειδικά η δεύτερη, πιο διάσημη εκδοχή). Έτσι, είναι αρκετά τολμηρό για οποιονδήποτε να βάλει τη δική του εκδοχή σε αυτό, πόσο μάλλον για τους heavy metallers Disturbed. Ευτυχώς, έκαναν τόσο καλή δουλειά με αυτό που ο Paul Simon συνεχάρη τον frontman David Draiman μετά την εμφάνιση του συγκροτήματος στον Conan το 2016.

Σύμφωνα με τον Draiman (μέσω Facebook), ο Simon του έστειλε με email το ακόλουθο σύντομο αλλά γλυκό κομμάτι θαυμασμού: «Πραγματικά δυνατή εμφάνιση στον Conan τις προάλλες. Πρώτη φορά σας είδα να το κάνετε ζωντανά. Ωραία. Ευχαριστώ».

Σε συνέντευξή του στο Loudwire το 2016, ο Draiman μίλησε για την ηχογράφηση του κομματιού (καθώς και για την τεράστια επιτυχία που γνώρισε): «Πραγματικά δεν περιμέναμε το επίπεδο της έκθεσης και της θέρμης για το εξώφυλλο. Ήταν μια τολμηρή κίνηση από μέρους μας να πάμε προς αυτή την κατεύθυνση... Είναι πραγματικά υπέροχο να βλέπουμε πόσοι άνθρωποι, πόσοι νέοι άνθρωποι μας γνωρίζουν».

Αναμφίβολα, η έγκριση του ίδιου του Simon ήταν εξίσου ενθαρρυντική.

Heart, «Stairway to Heaven» (Led Zeppelin)

Με επικεφαλής την Ann και τη Nancy Wilson, οι Heart πάντα έδειχναν την αγάπη τους για τους Led Zeppelin. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι έκαναν απόλυτο tribute στο «Stairway to Heaven» κατά τη διάρκεια του εορτασμού των Led Zeppelin στο Kennedy Center Honors το 2012.

Ο frontman Robert Plant, ειδικότερα, ήταν εμφανώς ενθουσιασμένος από την εμφάνιση των Heart και τον Ιανουάριο του 2023, το επιβεβαίωσε στο Vulture: «Το Stairway to Heaven έχει τη δική του ζωή… Δεν ήταν πλέον δικό μας και ούτε θα έπρεπε να είναι… Και εκείνο το βράδυ παρακολουθούσα μια αναπαράσταση - έξυπνη, καλοπροαίρετη και με σεβασμό… Ήξερα ότι θα ερχόταν - το Kennedy Center μας είπε να περιμένουμε κάτι - αλλά δεν ήξερα πώς θα γινόταν. Ήταν μια θεαματική παράσταση. Τώρα είμαι παρατηρητής. Δεν είμαι πια υπεύθυνος γι' αυτό… Αγαπώ το τραγούδι. Ήρθε πάνω μου και με απογύμνωσε όλα τα χρόνια που ήμουν μέρος όλων αυτών. Το έτριψε μέχρι το κόκαλο… Είναι απλά μια υπέροχη ερμηνεία να την παρακολουθείς και με σκοτώνει κάθε φορά.

«Με σκοτώνει με δύο ή τρεις διαφορετικούς τρόπους. Είναι σαν, Ω Θεέ μου… Αλλά εκείνη τη νύχτα στο Kennedy Center, με έκανε να θυμηθώ ότι είχα κάποια ευθύνη, καλώς ή κακώς, για αυτό το τραγούδι. Δεν είχε να κάνει με το ποιος έκανε την καλύτερη δουλειά, αν και η Ann είναι καταπληκτική τραγουδίστρια. Η όλη χορογραφία του ήταν εκτυφλωτικά ένα είδος στιγμής του δεν είμαστε άξιοι».

Μιλάμε για το πώς να τιμάς τους μουσικούς σου ήρωες!

Foo Fighters, «Darling Nikki» (Prince)

Πολλοί μουσικοί θα κολακευόντουσαν αν ένα από τα τραγούδια τους διασκευαζόταν από τους Foo Fighters - ωστόσο, ο Prince φάνηκε αρχικά να αποτελεί εξαίρεση όταν επρόκειτο για τη διασκευή του «Darling Nikki» του 1984 (από το Purple Rain) από το πρώην συγκρότημα το 2003.

Πίσω στο 2004, ο Prince εξομολογήθηκε στο Entertainment Weekly ότι «δεν θα μπορούσε να νοιαστεί λιγότερο» για να το ακούσει, προσθέτοντας: «Δεν μου αρέσει να διασκευάζει κανείς τη δουλειά μου. Γράψτε τις δικές σας μελωδίες!». Ομοίως, το 2011, παραδέχτηκε στον George Lopez [σύμφωνα με το UCR]: «Δεν με πειράζει που οι θαυμαστές τραγουδούν τα τραγούδια. Το πρόβλημά μου είναι όταν η βιομηχανία "διασκευάζει" τη μουσική. Βλέπετε, το να διασκευάζεις τη μουσική σημαίνει ότι η δική σου εκδοχή δεν υπάρχει πια… Και είναι εντάξει όταν οι φίλοι μου ζητούν να τα κάνουν, αλλά υπάρχει αυτό το πράγμα που ονομάζεται νόμος περί υποχρεωτικής άδειας, ο οποίος επιτρέπει στους καλλιτέχνες, μέσω των δισκογραφικών εταιρειών, να παίρνουν τη μουσική σας κατά βούληση, χωρίς την άδειά σας».

Ωστόσο, η πρώην βοηθός του - η Ruth Violette Arzate - λέει μια διαφορετική ιστορία. Σε μια ανάρτηση στο Medium του 2022, αποκάλυψε ότι ο Prince γούσταρε αυτό που έκαναν, όπως της είπε: «Νόμιζα ότι ήταν υπέροχοι». Όσον αφορά το προαναφερθέν απόσπασμα του Entertainment Weekly, είπε: «Πρώτον, μην πιστεύετε ό,τι διαβάζετε. Αυτή η δήλωση είχε αφαιρεθεί από τα συμφραζόμενα. Δεύτερον, η συγκεκριμένη μπάντα ενσάρκωσε το τραγούδι με τον τρόπο που έπρεπε να παιχτεί. Είναι τόσο καλοί που θα μπορούσαν να κάνουν ένα ολόκληρο άλμπουμ με τα ροκ τραγούδια μου».

Ενέκρινε ακόμη και το ότι οι Foo Fighters έπαιξαν το «Darling Nikki» στα MTV Video Music Awards του 2007, σχολιάζοντας στη συνέχεια: «Μου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο ο Dave (Grohl) διατηρεί την ακεραιότητα του τραγουδιού στην ερμηνεία του».

Limp Bizkit, «Behind Blue Eyes» (The Who)

Λίγοι ροκάδες έχουν τόσο ανοιχτή άποψη όσο ο θρυλικός κιθαρίστας/τραγουδιστής/τραγουδοποιός Pete Townshend, ειδικά όταν πρόκειται για το δικό του υλικό. Αρκεί να δείτε την εύλογα άμεση αντίδρασή του εναντίον των Limp Bizkit επειδή αναπαρήγαγαν το κλασικό τραγούδι των Who του 1971, «Behind Blue Eyes», στο τέταρτο στούντιο LP τους: το 2003, Results May Vary.

Συγκεκριμένα - και όπως αναφέρθηκε σε πολυάριθμα forums και reddit threads - ο Townshend δήλωσε στο Uncut τον Ιούνιο του 2005: «Αρκεί να πω ότι όταν το άκουσα για πρώτη φορά σκέφτηκα τη στιγμή που χτύπησα με μπαστούνι την Abby Hoffman. Ήταν μια ντροπιαστική προσπάθεια, η οποία απαξιώνει ένα ωραίο τραγούδι».

Van Halen, «You Really Got Me» (The Kinks)

Λαμβάνοντας υπόψη ότι ήταν πιθανότατα το πρώτο τραγούδι που χτίστηκε γύρω από power chords, δεν είναι σοκαριστικό ότι το «You Really Got Me» των The Kinks (από το 1964) ενέπνευσε λεγεώνες μεταγενέστερων ροκ μουσικών. Συγκεκριμένα, τον Eddie Van Halen, ο οποίος αποφάσισε να ηχογραφήσει μια πιο βαριά - και ιδιαίτερα δημοφιλή - εκδοχή του για το ομώνυμο ντεμπούτο LP των Van Halen το 1978.

Το 2010, ο frontman και τραγουδοποιός Ray Davies μοιράστηκε τη γνώμη του γι' αυτό με το περιοδικό Classic Rock (μέσω του Rock and Roll Garage): «Η εκδοχή των Van Halen ήταν πολύ Middle America. Ήταν σαν, “Έι φίλε, κοίτα με με το στενό μου παντελόνι! Εδώ είναι η δική μας εκδοχή του ‘You Really Got Me’"! Αυτό είναι το θέμα: η καλή τέχνη δεν έχει πάντα να κάνει με την πιο άνετη τεχνική. Δεν θα έπρεπε να τον ενθαρρύνω. Αλλά είμαι σίγουρος ότι ο Eddie Van Halen έπαιζε καλύτερα όταν ήταν μεθυσμένος. Αλλά πρέπει να είναι καλός δίσκος αν αρέσει στον κόσμο. Τσαντιστήκαμε όμως όταν παίξαμε στην Αμερική. Οι Kinks είχαν βγάλει ένα άλμπουμ που λεγόταν Low Budget (1979). Καταλήξαμε να περιοδεύουμε και να παίζουμε σε στάδια. Κάποιο παιδί ήρθε σε μένα μετά από μια συναυλία. [Είπε]: "Μου αρέσει η διασκευή σας στο 'You Really Got Me' των Van Halen”. Πρέπει να χαμογελάς μερικές φορές».

Ομοίως, ο αδελφός του, ο κιθαρίστας των Kinks, Dave Davies, δήλωσε στο Van Halen News Desk το 2013: «Όταν άκουσα την εκδοχή του, ένιωσα, ξέρετε, “Αυτό ακούγεται πολύ φανταχτερό”. Αλλά απεικόνιζε την εποχή, έτσι δεν είναι; Στο ότι ήταν η εποχή που το stadium rock ήταν μεγάλο, και οι κιθάρες ήταν πιο φανταχτερές, και τα στενά παντελόνια, και κομψά… Υπάρχει ένα χάσμα ανάμεσα στις δύο εκδοχές. [Η δική τους] αφορά μια άνετη, αμερικανική αστική ζωή. Και [η δική μας] έχει να κάνει με ένα πρόστυχο, απελπισμένο ένστικτο επιβίωσης. Δεν λέω ότι δεν ήταν ένας καλός δίσκος. Πάντα σε κάνει να αισθάνεσαι καλά όταν οι άνθρωποι εμπνέονται από τη δουλειά σου».

Η μίμηση είναι η ειλικρινέστερη μορφή κολακείας, σωστά;

Red Hot Chili Peppers, «Higher Ground» (Stevie Wonder)

Αν και έχουν ενσωματώσει διάφορα άλλα στυλ τις τελευταίες δεκαετίες, οι Red Hot Chili Peppers ξεκίνησαν ως funk rock συγκρότημα. Γι' αυτό και ήταν θέμα χρόνου να ασχοληθούν με ένα κομμάτι του Stevie Wonder, όπως και έκαναν τελικά στο LP Mother's Milk του 1989.

Αρχικά κυκλοφόρησε στον σημαντικό δίσκο του Wonder το 1973. Το «Innervisions», και έγινε βασικό κομμάτι τόσο του καταλόγου του όσο και της funk μουσικής γενικότερα. Είναι λογικό, λοιπόν, να απολαμβάνει να καρπώνεται τα οικονομικά οφέλη από άλλες εκτελέσεις (ανεξάρτητα από τις απόψεις του για τις ίδιες τις συνθέσεις).

Σε μια εμφάνιση τον Απρίλιο του 2022 στο The Howard Stern Show, ο ντράμερ των RHCP Chad Smith θυμήθηκε: «Στην πραγματικότητα τον είδα πριν από λίγο καιρό, με έναν καλό μου φίλο. Ήρθε και [ο φίλος μου] είπε: “Γεια σου, Stevie. Πώς σου φάνηκαν οι Chili Peppers; Σου άρεσε ο τρόπος με τον οποίο διασκεύασαν το 'Higher Ground'”; Είπε, "Μου αρέσουν οι εκδοτικοί έλεγχοι" [γέλια]».

Στη συνέχεια, ο μπασίστας Flea συνέχισε: «Είχα μια αστεία εμπειρία μαζί του κάποτε σε ένα λόμπι ξενοδοχείου στο Ντιτρόιτ. Κάποιος μου τηλεφώνησε ... και μου είπε, “Ο Stevie Wonder είναι στο λόμπι του ξενοδοχείου”. Ήμουν τόσο ενθουσιασμένος γιατί είναι ο ήρωάς μου... [έτσι] έτρεξα στο λόμπι για να προσπαθήσω να του πω ένα γεια, νομίζοντας ότι θα μου μιλούσε λόγω του εξωφύλλου και των άλλων. Καθόταν εκεί και τον πλησίασα και του είπα, "Stevie, γεια σου. Είμαι ο Flea. Παίζω στους Red Hot Chili Peppers. Ήθελα απλά να πω ένα γεια. Παίξαμε τη διασκευή σου και σε αγαπώ"».

«Περίμενα και ένιωθα αμήχανα. Πέρασε ένα λεπτό και το ξαναείπα... και πέρασε άλλο ένα λεπτό και ένιωθα όλο και πιο αμήχανα. Δεν είπε τίποτα. Με αγνόησε. Ετοιμαζόμουν να φύγω και μου λέει: "Είσαι ένα από τα μέλη;"... Νόμιζα ότι ήθελε να δει αν έλεγα μαλακίες ή όχι. Μου λέει, "Α, εντάξει. Γεια. Θα παίξετε στη φιλανθρωπική μου εκδήλωση τον επόμενο μήνα;"... Μετά κουβεντιάσαμε για ένα λεπτό ή κάτι τέτοιο. Από τότε, τον έχω συναντήσει αρκετές φορές και ήταν πάντα πολύ γενναιόδωρο πνεύμα και ευγενικός και αφοσιωμένος».

«Stranger»  Terra Incognita (Vass/Katsionis project), «Ξένος» Γιώργος Νταλάρας - Χρήστος Νικολόπουλος- Λευτέρης Παπαδόπουλος

Φυσικά όλες οι παραπάνω διασκευές αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό, και δεν θα μπορούσα να μην συμπεριλάβω στο άρθρο αυτό μια από τις πιο αξιόλογες διασκευές που έχω ακούσει. Και αν οι Έλληνες ροκάδες παραπονιούνται ότι δεν ακούν το rock με τον τρόπο που θα ήθελαν, τα πράγματα όταν έρχονται στο heavy metal, και μάλιστα στο Ελληνικό heavy metal η κατάσταση αλλάζει κατά πολύ προς το χειρότερο καθώς αποτελεί μια από τις Ελληνικές μουσικές σκηνές με παγκόσμια μουσική αναγνώριση στην Ελλάδα επικοινωνείται ελάχιστα ή σχεδόν καθόλου. (Στο ραδιόφωνο δε καθόλου χωρίς το σχεδόν)

Βιlly Vass : «Από μικρό παιδί, στην Νέα Υόρκη της Αμερικής, η μητέρα μου πάντα είχε  το ραδιόφωνο να παίζει στο Ελληνικό σταθμό. Έβγαιναν αρκετά συχνά τα τραγούδια του Νταλάρα, και θυμάμαι κάθε φορά που τον άκουγα, σταματούσα ότι έκανα εκείνη την στιγμή, και συγκεντρωνόμουνα στην φωνή του. Μου άρεσε/αρέσει, πάρα πολύ. Το τραγούδι, απλά είναι το αγαπημένο μου, από τον Νταλάρα, και το έλεγα πολύ καιρό, ότι κάποια μέρα, θα το διασκευάσω με τον δικό μου τρόπο. Νομίζω πετύχαμε κάτι καλό.

»Η πρόκληση απαντήθηκε ολοκληρωτικά από τον παράγωγο μου Βοb Κατσιωνη. Του πήγα την ιδέα μου για το συγκεκριμένο τραγούδι, και μου είπε: "Αυτό θες, σε prog metal διασκευή; Ας το κάνουμε!!" Απο' κει και πέρα, δεν δυσκολευτήκαμε να το φέρουμε στον ήχο μας. Επί πολλά χρόνια, μου έχει τεθεί η κλασική ερώτηση, " πότε θα κάνω μια διασκευή από Queensryche, η Fates Warning; θα σου πήγαινε πολύ ρε, Bill." Πάντα απαντούσα, λέγοντας ότι δεν με εμπνέει να κάνω κάποιο τραγούδι που μου ταιριάζει. Δεν είναι πρόκληση αυτό για μένα, πιστεύω.

»Εγώ, σαν fan του Νταλάρα, ένιωσα μεγάλη τιμή, όταν όχι μόνο το ανέβασε το lyric video στην σελίδα του, αλλά έφτιαξε δικό του βιντεάκι και το προώθησε!  Όσον αφορά την άδεια, να μετατρέψουμε το κομμάτι, η αλήθεια είναι ότι ρισκάραμε χωρίς να ρωτήσουμε».

Η λύτρωση ήρθε, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο από τον Γιώργο Νταλάρα.

Γιώργος Νταλάρας: «Σήμερα είχα μια ευχάριστη έκπληξη. Άκουσα αυτή τη διασκευή. Είναι μια πραγματική αναδημιουργία του τραγουδιού μας! Τα παιδιά αυτά κατάφεραν να το φέρουν στον δικό τους κόσμο χωρίς να χάσει τίποτα απ' την ουσία του και την αξία του. Μπράβο Terra Inc0gnita. Συνεχίστε».