«Θεωρούμε ότι η ποιότητα δεν δημιουργείται αυτόματα»

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών, Λάζαρος Κωνσταντινίδης μιλάει στο loaded.gr.

Στην Αφροδίτη Παπακαλού

Εκπέμποντας SOS, το Φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών συμπληρώνει φέτος 30 χρόνια διαρκούς και σταθερής παρουσίας στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Λάζαρος Κωνσταντινίδης, εξηγεί στο loaded.gr τους λόγους για τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει το φεστιβάλ αλλά και πώς συνεχίζει παρά τις αντιξοότητες να παράγει πολιτισμό.

Στη φετινή παρουσίαση του φεστιβάλ, κάνατε λόγο για «εμπειρία της ποιότητας». Τι ακριβώς εννοούσατε;

Θεωρούμε ότι η ποιότητα δεν δημιουργείται αυτόματα, υπάρχει ως μνήμη που βασίζεται σε μια συνέχεια και εμείς προσπαθούμε να την ενσωματώνουμε σε αυτό που προσφέρουμε. Έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν την ποιοτική διάσταση του φεστιβάλ, κάτι που αναγνωρίζεται γενικά και ειδικά. Είναι πολύ σημαντική η εμπειρία που παίρνει ο θεατής από τη συμμετοχή του σε γεγονότα σε έναν χώρο με ποιότητα όπως είναι η Μονή Λαζαριστών, ένα εμβληματικό κτίριο του παρελθόντος, που μια μεγάλη επένδυση της πολιτείας το μετέτρεψε το 1997 σε ένα πολιτιστικό συγκρότημα φυτεμένο σε μια γειτονιά της δυτικής Θεσσαλονίκης. Αυτό σημαίνει ότι η προσοχή μας στο τι κάνουμε, είναι προτεραιότητα, έτσι νομίζω διαμορφώνεται και μια αισθητική άποψη που στη συνέχεια γίνεται βίωμα.

Σε ποιους άξονες κινηθήκατε φέτος;

Το Φεστιβάλ διάλεξε από την αρχή να είναι προσανατολισμένο στη βίωση μεγάλων γεγονότων από το ευρύ κοινό. Να βρίσκεται στις υψηλής ζήτησης διοργανώσεις. Επιλογή του ήταν να έχει πάντα σημαντικούς καλλιτέχνες στο πρόγραμμά του .Έτσι και φέτος φιλοξενεί σημαντικά γεγονότα και καλλιτέχνες πρώτης γραμμής σε ένα πυκνό πρόγραμμα για διαφορετικές κατηγορίες του κοινού. Παράλληλα όμως διατηρεί την επαφή του με την τοπική σκηνή, αναδεικνύει με τον τρόπο του, καλλιτέχνες και ρεύματα με εκδηλώσεις και γεγονότα από ένα ευρύ φάσμα τεχνών και τον συνδυασμό τους.

Πέρυσι, το φεστιβάλ εξέπεμψε SOS για το μέλλον του. Ποια είναι η εικόνα φέτος;

Το ίδιο συμβολικό «SOS» εκπέμπει και φέτος, θεωρώντας ότι η έλλειψη δημόσιας υποστήριξης το περιορίζει, το κάνει πιο προβλέψιμο. Δεν του επιτρέπονται οι πειραματισμοί, αλλά ούτε και οι πρωτοβουλίες. Τα τελευταία χρόνια πολλές ενότητες που λειτουργούσαν εξισορροπητικά και πρόσθεταν χαρακτήρα και άποψη, που έδιναν ευκαιρίες σε νέους καλλιτέχνες να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, εκδηλώσεις που απευθύνονταν στα παιδιά ή σε άλλες κοινωνικές ομάδες έπαψαν να υλοποιούνται ή έχουν συρρικνωθεί. Ένας οικονομισμός διακρίνει τις επιλογές και κάνει πιο δύσκολη την προσπάθεια. Βρισκόμαστε όμως πάντα σε εγρήγορση, με νέα εργαλεία και ιδέες με την βεβαιότητα ότι η αναγνώριση που έχουμε θα μας βοηθήσει να συνεχιστεί ανοδικά η πορεία του φεστιβάλ και να γιορτάσουμε τα 30 χρόνια με πολλές εκδηλώσεις, αλλά και μια πιο μόνιμη υποστήριξη από την πολιτεία.

Πώς επιβιώνει ένα φεστιβάλ σε «δύσκολους καιρούς»;

Είναι αλήθεια ότι το φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών δεν ήταν ποτέ γενναιόδωρα χρηματοδοτημένο, ωστόσο με τα λίγα χρήματα που διαθέτει προσπαθεί να κάνει όσον το δυνατόν περισσότερα. Άλλωστε το Φεστιβάλ κυρίως βασίζεται στο κοινό του, στους θεατές του που με το εισιτήριο τους στηρίζουν μια διοργάνωση σαν τη δική μας.

Μιας και αναφερθήκατε, σε επίπεδο επιχορήγησης (κράτος, ΕΣΠΑ, κλπ) πού βρίσκεστε;

Το φεστιβάλ επιχορηγήθηκε στο παρελθόν (2002-2010) από το υπουργείο Πολιτισμού και έτυχε χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ (2011-2015). Αυτό του έδωσε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που είχαμε. Αυτό δεν συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Παρ' όλες τις προσπάθειες δεν τύχαμε της προσοχής που νομίζαμε ότι δικαιούμαστε. Νομίζω όμως ότι η πολιτική απέναντι στο φεστιβάλ ήταν άδικα κάπως επιφυλακτική. Όμως ελπίζω ότι αυτό είναι προσωρινό και θα γίνει κατανοητό πόσο σημαντική είναι η δουλειά που έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια.

Η ανταπόκριση του κόσμου εν καιρώ κρίσης άλλαξε τελικά;

Νομίζω πως ο κόσμος είναι πάντα εδώ. Θέλει να δει τους αγαπημένους του καλλιτέχνες, θέλει να βρεθεί με άλλους, θέλει να ζήσει την εμπειρία της συμμετοχής. Η κρίση απλώς μείωσε τις δυνατότητες του και τον έκανε να επιλέγει με μεγαλύτερη προσοχή.

Το φεστιβάλ, συμπληρώνει 30 χρόνια παρουσίας. Μπορείτε να μας το περιγράψετε με αριθμούς, αν, φυσικά, έχει γίνει κάποια καταγραφή όπως αριθμός καλλιτεχνών, επισκεπτών, κλπ;

Κάθε καλοκαίρι επισκέπτονται την Μονή Λαζαριστών και το Φεστιβάλ χιλιάδες θεατές. Ενδεικτικά, το 2018 παρακολούθησαν 30.000 θεατές πάνω από 200 καλλιτέχνες που εμφανίστηκαν στο σχεδόν 30 ημερών πρόγραμμα όλο το καλοκαίρι.

Αν σας ζητούσαμε να μοιραστείτε μαζί μας κάποια «δυνατή» στιγμή του φεστιβάλ που θα σας μείνει αξέχαστη ποια θα ήταν αυτή;

Είναι πραγματικά πολλές. Έχουν περάσει από το φεστιβάλ όλα αυτά τα χρόνια σπουδαίοι καλλιτέχνες, έλληνες και ξένοι, κάτω από πολλές και διαφορετικές συνθήκες. Χιλιάδες θεατές βρέθηκαν μαζί να απολαμβάνουν μεγάλες συναυλίες και παραστάσεις. Νομίζω όμως πως η προβολή, μιας από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, της βουβής κωμωδίας του Μπάστερ Κήτον «Ο Στρατηγός» σε μια μεγάλων διαστάσεων προβολή με συνοδεία ζωντανής μουσικής από την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης που διεύθυνε ο Μίλτος Λογιάδης ήταν ένα σημαντικό γεγονός για το 2015.

Αλλά, μέσα στην ανώμαλη κατάσταση που προκάλεσαν τα capital controls και ενώ ξεκίνησε να είναι με εισιτήριο, και αντί να ακυρωθεί όπως όλες παντού σε όλη την Ελλάδα εκείνο το διάστημα, αποφασίσαμε με τον τότε διευθυντή της ΚΟΘ Γιώργο Βράνο, να γίνει με ελεύθερη είσοδο, να την μετατρέψουμε δηλαδή σε μια πράξη αλληλεγγύης. Ήταν μια ακριβή μοναδική παραγωγή κι ένα κόστος που επωμίστηκε το Φεστιβάλ, που τότε χρηματοδοτούνταν από το ΕΣΠΑ και όφειλε να επιστρέψει αυτή την υποστήριξη που είχε στο κοινό του που γέμισε ασφυκτικά τη Μονή Λαζαριστών και απόλαυσε αυτή τη μοναδική εμπειρία. 

Υπάρχει «μαγική συνταγή» για ένα επιτυχημένο φεστιβάλ;

Νομίζω ότι η συνταγή είναι γνωστή: χρειάζεται να υπάρχει ένας λόγος, μια ανάγκη ή μια πρόθεση που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ύπαρξη ενός φεστιβάλ και στη συνέχεια επιμονή και υπομονή έτσι ώστε να αποδώσουν οι κόποι και η ενέργεια που καταβάλλεται, ώστε να αναπτυχθούν και να διατηρηθούν οι σχέσεις με το κοινό, με τους καλλιτέχνες, με την κοινωνία.

Τελικά, τι είναι το «Φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών»;

Το φεστιβάλ είναι η καλοκαιρινή εκδοχή της Μονής Λαζαριστών, αξιοποίησε με δημιουργικό τρόπο τις δυνατότητες της και εξελίχθηκε σε ένα θεσμό με αποτύπωμα και διάρκεια. Η σχεδόν τριαντάχρονη πορεία του το αποδεικνύει.

Αναλυτικά το πρόγραμμα του Φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών: www.monilazariston.gr